ΜΙΑ ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟΝ ΧΕΛΜΟ
Ο Χελμός είναι ένα από τα πλέον εκτεταμένα βουνά της Πελοποννήσου.
Χωρίζεται από τη Ζήρια με την πεδιάδα του Φενεού, ενώ στα Νότια ενώνεται με την Ντουρντουβάνα, από το διάσελο του κυνηγού.
Η ψηλότερη κορυφή του είναι η περίφημη Νεραιδόραχη με ύψος 2.238 μέτρα. Το βουνό είναι εξαιρετικά δασωμένο ενώ οι έντονες εγκτακρυμνήσεις του προσδίδουν μία άγρια ομορφιά. Το αρχαϊκό του όνομα είναι Αροάνια.
Ο Χελμός θεωρείται από τα ομορφότερα βουνά της Ελλάδας και αυτό είναι πέρα για πέρα αλήθεια. Αυτό μπορείτε να το διαπιστώσετε περπατώντας το μονοπάτι που οδηγεί από το χιονοδρομικό στα Καλάβρυτα.
Πέρα από την ομορφιά του τοπίου η κατάβαση από το μονοπάτι είναι και πιο σύντομη μιας και το Χιονοδρομικό απέχει από τα Καλάβρυτα κάποια...17 χιλιόμετρα απάνω στην άχαρη άσφαλτο. Το μονοπάτι αρχίζει...τυχαία πεντακόσια μέτρα από το Parking του Χιονοδρομικού στο σημείο που ο διπλός δρόμος που οδηγεί στο Χιονοδρομικό γίνεται μονός.
Ακριβώς πάνω στη στροφή, στο δεξί σας χέρι θα δείτε δύο κολώνες της ΔΕΗ. Από εδώ αρχίζει το μονοπάτι το οποίο για ένα μεγάλο διάστημα πηγαίνει παράλληλα με το δρόμο ο οποίος βρίσκεται στα αριστερά σας. Σε κάποιο σημείο μάλιστα το μονοπάτι συναντιέται με το δρόμο και τότε πρέπει να τον διασχίσετε και να περάσετε απέναντι όπου θα το συναντήσετε και πάλι.
Στην αρχή είναι προφανές που πηγαίνει αλλά σε κάποια σημείο περνάει από την άκρη ενός μικρού ρέματος και φαίνεται να χάνεται. Εσείς κινηθείτε στα αριστερά και μετά από λίγο θα το συναντήσετε και πάλι. Εάν είστε τυχεροί θα βρείτε και κάποια πινακίδα που έχει γλιτώσει από τους...λεβεντοκυνηγούς που εξασκούνται επάνω τους. ‘’Μακάριοι οι φτωχοί το πνεύματι‘’.
Ένα ακόμη κατέβασμα και θα βγείτε και πάλι στο δρόμο ακριβώς στην κορυφή μιας στροφής. Και πάλι περάστε ακριβώς απέναντι και θα βρείτε το μονοπάτι να κινείτε ομαλά μέσα στο υπέροχο δάσος της ΝΑ πλευρά του Χελμού. Κατά αραιά διαστήματα θα συναντάτε και πινακίδες λιγότερο κακοποιημένες από τις προηγούμενες. Μετά από 0.30-0.40/ λεπτά κατέβασμα θα συναντήσετε και πάλι το δρόμο.
Αυτό το σημείο απέχει από τα Καλάβρυτα 6 περίπου χλμ. το μονοπάτι συνεχίζει ακριβώς απέναντι μέσα σε χαρακτηριστική χαράδρα η οποία κινείτε παράλληλα με το δρόμο. Κάποια στιγμή το μονοπάτι φεύγει αριστερότερα για να καταλήξει μετά από μία ώρα περίπου, πάνω από τα Καλάβρυτα. Η διαδρομή είναι πολύ ευχάριστη και όμορφη αλλά ταυτόχρονα θα σας γλιτώσει από την βαρετή ταλαιπωρία του δρόμου.
ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ, ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΣΤΟΝ ΧΕΛΜΟ
Το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος είναι ένα από τα καλύτερα ευρωπαϊκά τηλεσκόπια νέας τεχνολογίας με μεγάλη ακρίβεια σκόπευσης και παρακολούθησης των ουράνιων αντικειμένων και δυνατότητα ταυτόχρονης προσαρμογής πολλών ερευνητικών οργάνων, όπως ψηφιακές κάμερες και φασματογράφους. Ο Αρίσταρχος κατασκευάστηκε από τη διεθνούς φήμης γερμανική εταιρεία οπτικών οργάνων Zeiss, ενώ έχει διάμετρο κατόπτρου 2,3 μέτρα. Η απόσταση παρατήρησής του, είναι περίπου το μέσο του Σύμπαντος.
Το νέο τηλεσκόπιο βρίσκεται στον Χελμό, στην κορυφή του βουνού, στην τοποθεσία Nεραϊδόραχη και σε υψόμετρο 2.340 μέτρων. Τα κριτήρια επιλογής της τοποθεσίας ήταν το υψόμετρο, η καθαρότητα και η διαφάνεια της ατμόσφαιρας καθώς και η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στην περιοχή.
Η περιοχή που κατασκευάστηκε είναι μια από τις πιο σκοτεινές της Ευρώπης. Σε τόσο μεγάλο ύψος, το τηλεσκόπιο δεν θα επηρεάζεται, από τα φώτα των πόλεων που βρίσκονται στα πεδινά. H φωτορύπανση από την Αθήνα (απέχει σε ευθεία γραμμή 130 χιλιόμετρα) και από την Κόρινθο εμποδίζεται εξαιτίας ενός φυσικού φράκτη, που είναι το όρος Κυλλήνη, ενώ η πόλη των Καλαβρύτων ούτε καν φαίνεται.
Το καινούργιο αστεροσκοπείο βρίσκεται σε απόσταση μόλις 8 χιλιομέτρων από το χιονοδρομικό κέντρο και 150 χιλιόμετρων από την Αθήνα. Ο βασικότερος ίσως λόγος που επελέγη η συγκεκριμένη κορυφή για την εγκατάσταση του τηλεσκοπίου είναι επειδή στην ίδια τοποθεσία λειτουργεί και το Χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων, το οποίο παρέχει έως τα 1.700 μέτρα οδική πρόσβαση και παροχές ρεύματος και τηλεφώνου.
Το τηλεσκόπιο έχει πάρει το όνομά του από τον αρχαίο Έλληνα αστρονόμο του 3ου αιώνα π.χ., που υπήρξε ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι κέντρο του πλανητικού μας συστήματος δεν είναι η Γη όπως μέχρι τότε θεωρούνταν αλλά ο ήλιος.
Το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος είναι ένα από τα καλύτερα ευρωπαϊκά τηλεσκόπια νέας τεχνολογίας με μεγάλη ακρίβεια σκόπευσης και παρακολούθησης των ουράνιων αντικειμένων και δυνατότητα ταυτόχρονης προσαρμογής πολλών ερευνητικών οργάνων, όπως ψηφιακές κάμερες και φασματογράφους. Ο Αρίσταρχος κατασκευάστηκε από τη διεθνούς φήμης γερμανική εταιρεία οπτικών οργάνων Zeiss, ενώ έχει διάμετρο κατόπτρου 2,3 μέτρα. Η απόσταση παρατήρησής του, είναι περίπου το μέσο του Σύμπαντος.
Το νέο τηλεσκόπιο βρίσκεται στον Χελμό, στην κορυφή του βουνού, στην τοποθεσία Nεραϊδόραχη και σε υψόμετρο 2.340 μέτρων. Τα κριτήρια επιλογής της τοποθεσίας ήταν το υψόμετρο, η καθαρότητα και η διαφάνεια της ατμόσφαιρας καθώς και η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στην περιοχή.
Η περιοχή που κατασκευάστηκε είναι μια από τις πιο σκοτεινές της Ευρώπης. Σε τόσο μεγάλο ύψος, το τηλεσκόπιο δεν θα επηρεάζεται, από τα φώτα των πόλεων που βρίσκονται στα πεδινά. H φωτορύπανση από την Αθήνα (απέχει σε ευθεία γραμμή 130 χιλιόμετρα) και από την Κόρινθο εμποδίζεται εξαιτίας ενός φυσικού φράκτη, που είναι το όρος Κυλλήνη, ενώ η πόλη των Καλαβρύτων ούτε καν φαίνεται.
Το καινούργιο αστεροσκοπείο βρίσκεται σε απόσταση μόλις 8 χιλιομέτρων από το χιονοδρομικό κέντρο και 150 χιλιόμετρων από την Αθήνα. Ο βασικότερος ίσως λόγος που επελέγη η συγκεκριμένη κορυφή για την εγκατάσταση του τηλεσκοπίου είναι επειδή στην ίδια τοποθεσία λειτουργεί και το Χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων, το οποίο παρέχει έως τα 1.700 μέτρα οδική πρόσβαση και παροχές ρεύματος και τηλεφώνου.
Το τηλεσκόπιο έχει πάρει το όνομά του από τον αρχαίο Έλληνα αστρονόμο του 3ου αιώνα π.χ., που υπήρξε ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι κέντρο του πλανητικού μας συστήματος δεν είναι η Γη όπως μέχρι τότε θεωρούνταν αλλά ο ήλιος.
ΦΩΤΟΡΥΠΑΝΣΗ
Εισαγωγή
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φίλοι της αστρονομίας στις σύγχρονες πόλεις είναι το πρόβλημα της φωτορύπανσης. Με τον όρο φωτορύπανση περιγράφουμε τις συνέπειες του υπερβολικού φωτισμού των πόλεων. Στην αστρονομική πλευρά του θέματος, η συνέπεια είναι γνωστή σε όλους μας, ο νυχτερινός ουρανός είναι φωτεινός και λίγα ή και καθόλου ουράνια αντικείμενα είναι ορατά.
Κατά συνέπεια δεν χάνουν μόνο οι ερασιτέχνες αστρονόμοι την ευκαιρία να παρατηρούν τα ουράνια αντικείμενα με τα τηλεσκόπια αλλά και όλος ο κόσμος χάνει την ευκαιρία να θαυμάζει τον όμορφο νυχτερινό ουρανό διά γυμνού οφθαλμού κάτι που για χιλιάδες χρόνια διέγειρε την φαντασία του ανθρώπου και τον οδήγησε σε επιστημονικά, και όχι μόνο, θαύματα.
Τα αίτια της φωτορύπανσης
Λανθασμένα θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι η φωτορύπανση είναι άρρηκτα δεμένη με την ανάπτυξη που συνεπάγονται οι μεγάλες πόλεις. Κι όμως, μπορούμε να έχουμε και μεγάλες πόλεις και να λιγοστέψουμε τη φωτορύπανση. Κι αυτό γιατί η φωτορύπανση προκαλείται κατά μεγάλο μέρος από φως που πάει χαμένο. Μελέτη που έγινε στην Αμερική έδειξε ότι μεγάλο μέρος του εξωτερικού φωτισμού πάει χαμένο διότι είτε από κακή κατασκευή είτε από κακή τοποθέτηση το 30% του φωτός στοχεύει προς τον ουρανό.
Αυτό αποτελεί και την κύρια αιτία της φωτορύπανσης καθώς η ποσότητα αυτή του φωτός όχι μόνο δεν χρησιμεύει αλλά φωτίζει και τον νυχτερινό ουρανό στερώντας τη μαγεία του από τους ανθρώπους. Οι συνέπειες είναι φυσικά και οικονομικές καθώς μια καλύτερη κατασκευή των εξωτερικών εγκαταστάσεων φωτισμού θα γλίτωνε στην Αμερική πάνω από ενάμιση δισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο σε κόστος για ηλεκτρικό ρεύμα.
Φωτορύπανση και ερασιτεχνική αστρονομία
Οι συνέπειες είναι ορατές τόσο στην παρατήρηση με γυμνό μάτι όσο και στην παρατήρηση με τηλεσκόπιο. Οι φιγούρες των αστερισμών, εκτός από τους πιο λαμπρούς, δεν φαίνονται εύκολα στις πόλεις. Το ίδιο ισχύει και για την λωρίδα του γαλαξία που πλέον είναι εμφανής μόνο στην εξοχή. Στην παρατήρηση με το τηλεσκόπιο τα πράγματα είναι δύσκολα για την παρατήρηση γαλαξιών και νεφελωμάτων που είναι δύσκολη ως αδύνατη ανάλογα με την περίπτωση.
Τα σφαιρικά σμήνη χάνουν και αυτά μεγάλο μέρος της ομορφιάς τους. Πιο ανθεκτικοί παραμένουν οι πλανήτες των οποίων η παρατήρηση επηρεάζεται λιγότερο.
Τί μπορούμε να κάνουμε
Από την πλευρά του απλού πολίτη μπορούμε φυσικά να περιορίσουμε όσο το δυνατόν γίνεται τα άσκοπα φώτα και τις υπερβολές στον διακοσμητικό φωτισμό. Από εκεί και πέρα, όσον αφορά στο να βελτιώσουμε την παρατήρηση των ουράνιων αντικειμένων μπορούμε να προμηθευτούμε κάποιο από τα φίλτρα φωτορύπανσης που πωλούνται και τα οποία αν προσαρμοστούν στα τηλεσκόπια αυξάνουν το κοντράστ των εικόνων και μετριάζουν την επίδραση της φωτορύπανσης. Γνωστός κατασκευαστής τέτοιων φίλτρων είναι η Lumicon.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Τα επίπεδα φωτορύπανσης στην Ελλάδα
Το πρόβλημα της φωτορύπανσης υφίσταται και στην Ελλάδα. Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και οι μεγάλες πόλεις στην Ελλάδα πάσχουν από το πρόβλημα αυτό. Δυστυχώς, στις πιο πολλές περιπτώσεις η μόνη λύση είναι η απόδραση για παρατήρηση έξω από τις πόλεις. Καμιά φορά είναι ανάγκη κανείς να ταξιδέψει αρκετά χιλιόμετρα πριν βρει αρκετά σκοτεινό ουρανό ενώ οι αστροφωτογράφοι θέλουν να φεύγουν τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα! Για απλή παρατήρηση δεν είναι αναγκαία μια τόσο μεγάλη απόσταση, μπορεί κανείς να βρει σχετικά καλές συνθήκες σε πιο κοντινή απόσταση, ειδικά στις μικρότερες πόλεις. Το πού όμως εξαρτάται από τη μορφολογία και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Για να μπορείτε να κρίνετε την κατάσταση του ουρανού σε μια περιοχή κοντά σε πόλη, αν δηλαδή είναι αρκετά μακριά από αυτήν για παρατήρηση κάντε το εξής. Αν είναι ορατά όλα τα αστέρια της Μικρής Άρκτου τότε ο ουρανός είναι αρκετά καλός ενώ αν είναι ορατός και ο Γαλαξίας τότε είναι ακόμα καλύτερος!
Σχετικές Ιστοσελίδες
International Dark-Sky Association (IDA)
"A journey of a thousand miles must begin with a single step." -- Lao Tzu
Copyright © Demetrios the Traveler
Εισαγωγή
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φίλοι της αστρονομίας στις σύγχρονες πόλεις είναι το πρόβλημα της φωτορύπανσης. Με τον όρο φωτορύπανση περιγράφουμε τις συνέπειες του υπερβολικού φωτισμού των πόλεων. Στην αστρονομική πλευρά του θέματος, η συνέπεια είναι γνωστή σε όλους μας, ο νυχτερινός ουρανός είναι φωτεινός και λίγα ή και καθόλου ουράνια αντικείμενα είναι ορατά.
Κατά συνέπεια δεν χάνουν μόνο οι ερασιτέχνες αστρονόμοι την ευκαιρία να παρατηρούν τα ουράνια αντικείμενα με τα τηλεσκόπια αλλά και όλος ο κόσμος χάνει την ευκαιρία να θαυμάζει τον όμορφο νυχτερινό ουρανό διά γυμνού οφθαλμού κάτι που για χιλιάδες χρόνια διέγειρε την φαντασία του ανθρώπου και τον οδήγησε σε επιστημονικά, και όχι μόνο, θαύματα.
Τα αίτια της φωτορύπανσης
Λανθασμένα θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι η φωτορύπανση είναι άρρηκτα δεμένη με την ανάπτυξη που συνεπάγονται οι μεγάλες πόλεις. Κι όμως, μπορούμε να έχουμε και μεγάλες πόλεις και να λιγοστέψουμε τη φωτορύπανση. Κι αυτό γιατί η φωτορύπανση προκαλείται κατά μεγάλο μέρος από φως που πάει χαμένο. Μελέτη που έγινε στην Αμερική έδειξε ότι μεγάλο μέρος του εξωτερικού φωτισμού πάει χαμένο διότι είτε από κακή κατασκευή είτε από κακή τοποθέτηση το 30% του φωτός στοχεύει προς τον ουρανό.
Αυτό αποτελεί και την κύρια αιτία της φωτορύπανσης καθώς η ποσότητα αυτή του φωτός όχι μόνο δεν χρησιμεύει αλλά φωτίζει και τον νυχτερινό ουρανό στερώντας τη μαγεία του από τους ανθρώπους. Οι συνέπειες είναι φυσικά και οικονομικές καθώς μια καλύτερη κατασκευή των εξωτερικών εγκαταστάσεων φωτισμού θα γλίτωνε στην Αμερική πάνω από ενάμιση δισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο σε κόστος για ηλεκτρικό ρεύμα.
Φωτορύπανση και ερασιτεχνική αστρονομία
Οι συνέπειες είναι ορατές τόσο στην παρατήρηση με γυμνό μάτι όσο και στην παρατήρηση με τηλεσκόπιο. Οι φιγούρες των αστερισμών, εκτός από τους πιο λαμπρούς, δεν φαίνονται εύκολα στις πόλεις. Το ίδιο ισχύει και για την λωρίδα του γαλαξία που πλέον είναι εμφανής μόνο στην εξοχή. Στην παρατήρηση με το τηλεσκόπιο τα πράγματα είναι δύσκολα για την παρατήρηση γαλαξιών και νεφελωμάτων που είναι δύσκολη ως αδύνατη ανάλογα με την περίπτωση.
Τα σφαιρικά σμήνη χάνουν και αυτά μεγάλο μέρος της ομορφιάς τους. Πιο ανθεκτικοί παραμένουν οι πλανήτες των οποίων η παρατήρηση επηρεάζεται λιγότερο.
Τί μπορούμε να κάνουμε
Από την πλευρά του απλού πολίτη μπορούμε φυσικά να περιορίσουμε όσο το δυνατόν γίνεται τα άσκοπα φώτα και τις υπερβολές στον διακοσμητικό φωτισμό. Από εκεί και πέρα, όσον αφορά στο να βελτιώσουμε την παρατήρηση των ουράνιων αντικειμένων μπορούμε να προμηθευτούμε κάποιο από τα φίλτρα φωτορύπανσης που πωλούνται και τα οποία αν προσαρμοστούν στα τηλεσκόπια αυξάνουν το κοντράστ των εικόνων και μετριάζουν την επίδραση της φωτορύπανσης. Γνωστός κατασκευαστής τέτοιων φίλτρων είναι η Lumicon.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Τα επίπεδα φωτορύπανσης στην Ελλάδα
Το πρόβλημα της φωτορύπανσης υφίσταται και στην Ελλάδα. Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και οι μεγάλες πόλεις στην Ελλάδα πάσχουν από το πρόβλημα αυτό. Δυστυχώς, στις πιο πολλές περιπτώσεις η μόνη λύση είναι η απόδραση για παρατήρηση έξω από τις πόλεις. Καμιά φορά είναι ανάγκη κανείς να ταξιδέψει αρκετά χιλιόμετρα πριν βρει αρκετά σκοτεινό ουρανό ενώ οι αστροφωτογράφοι θέλουν να φεύγουν τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα! Για απλή παρατήρηση δεν είναι αναγκαία μια τόσο μεγάλη απόσταση, μπορεί κανείς να βρει σχετικά καλές συνθήκες σε πιο κοντινή απόσταση, ειδικά στις μικρότερες πόλεις. Το πού όμως εξαρτάται από τη μορφολογία και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Για να μπορείτε να κρίνετε την κατάσταση του ουρανού σε μια περιοχή κοντά σε πόλη, αν δηλαδή είναι αρκετά μακριά από αυτήν για παρατήρηση κάντε το εξής. Αν είναι ορατά όλα τα αστέρια της Μικρής Άρκτου τότε ο ουρανός είναι αρκετά καλός ενώ αν είναι ορατός και ο Γαλαξίας τότε είναι ακόμα καλύτερος!
Σχετικές Ιστοσελίδες
International Dark-Sky Association (IDA)
"A journey of a thousand miles must begin with a single step." -- Lao Tzu
Copyright © Demetrios the Traveler
No comments:
Post a Comment